( Tài liệu Tu học Ngành Thiếu – Bậc Trung Thiện
do BHD Trung Ương GĐPT Việt Nam tu chỉnh năm 2006 – PL 2550 )
A. GIỚI THIỆU :
Tinh thần tùy duyên bất biến là một trong các tinh thần giáo dục của Phật giáo, đó là tinh thần sử sự, hành động uyển chuyển, thích nghi với hoàn cảnh thời đại, nơi chốn và con người cụ thể ( tùy duyên ), với điều kiện sự uyển chuyển linh động này chỉ là phương tiện hành động, nhưng động cơ và kết quả hành động phải là THIỆN, đúng chánh pháp ( bất biến ).
Thái độ sống này luôn luôn không rời khỏi lòng từ, lòng nhân và được soi sáng bởi trí tuệ ( hay chánh kiến ).
Nắm được tinh thần hành động này là nắm được cái trục quay của cuộc sống, cái quan trọng không phải là cái áo khoác, mà là ở tấm lòng, ở cái tâm con người, giữ lòng mình luôn hợp với đạo ( đạo tâm ), đó là ý nghĩa bất biến, nhưng phải linh động hòa mình vào cuộc sống, không cố chấp hẹp hòi, đó là tùy duyên.
Bởi vậy tinh thần “ Tùy duyên bất biến ” là một tinh thần rất tích cực, giúp con người của thời đại có nhiều chuyển biến nhanh chóng, có điều kiện rộng rãi để hành động thích nghi với những nhân duyên mới, khai thông được bế tắt có khi đưa đến những chia rẽ tai hại.
Nhìn lại lịch sử : những cố chấp hẹp hòi của những ông vua đã đem lại nhiều tai hại, trái lại tinh thần tùy duyên của những vị vua đời lý hay những vị vua “ tiến bộ ” hoạt thái độ của các thiền sư nhập thế đã giúp ích nhiều cho xứ sở chúng ta.
B. SUY NGHĨ VÀ PHÂN TÍCH :
Đối với em tinh thần tùy duyên bất biến đem lại gì cho em ? Em sẽ áp dụng thế nào trong cuộc sống để xứng đáng người con Phật.
Thời đại em, nước ta tiếp thu nền văn minh Tây phương đầy đủ những ưu khuyết của nó, em không khăng khăng giữ lấy tập tục củ của người xưa, nhưng em cũng nhận thức : văn minh là tinh thần, thái độ sống, không phải ở màu áo, kiểu tóc … em vẫn biết ăn mặt theo đúng thời trang ( tùy duyên ) nhưng không được lố lăng chạy theo “ mốt ” mà quên tính cách của người Việt Nam ( bất biến ).
Là Đoàn sinh Gia Đình Phật Tử, trong cuộc sống hàng ngày luôn luôn em muốn bạn bè và những người thân được biết chánh pháp, nhưng không phải lúc nào cũng đem tam quy ngũ giới ra mới được, phải khôn khéo lựa lời dùng chữ, nhưng vẫn là tinh thần những điều đó, có thể không có một từ Phật học nào trong câu chuyện ( tùy duyên ) nhưng bạn bè vẫn thấm nhuần bài Phật pháp mà em muốn nói ( tinh thần bất biến của người Phật tử ) và làm sao họ không hề nhận ra là họ được em bày vẻ, đó là em đã áp dụng tuyệt vời tinh thần tùy duyên bất biến của Phật giáo.
Trong giao du với bạn bè, đôi khi em phải nương theo cách chơi của bạn để giúp đỡ bạn, em không khư khư bắt bạn phải chiều theo kiểu mình ( tùy duyên ), nhưng đừng để bạn lôi kéo mình vô đường xấu ( hút thuốc , uống rựơu … ) nghĩa là đừng để bạn biến chất mình ( bất biến )
C. THỰC HÀNH :
Tinh thần tùy duyên bất biến đem lại lợi ích cho con người, cho xã hội cho cả hiện tại và tương lai, nhưng phải có đủ sáng suốt trí tuệ mới áp dụng được tinh thần này, làm sao để vừa tùy duyên mà vừa bất biến.
Vì tùy duyên mà biến chất không lợi mình mà hại mình, bất biến mà không tùy duyên là trở thành chấp thủ …
Do đó em gắng soi rọi bản thân từ ý nghĩ, lời nói đến hành động, để làm chủ được bản thân mình, làm sao để tùy duyên mà bất biến, không phải là buông thả phóng túng và bất biến nhưng không rơi vào cố chấp hẹp hòi.
Câu hỏi :
1.- Hãy kể những gương sáng của lịch sử ( ViệtNamcũng như thế giới ) của “ Tinh thần tùy duyên bất biến ” và những người đã gây nhiều tai hại do quá cố chấp hẹp hòi ?
2.- Hãy chứng minh tinh thần tùy duyên bất biến đã giúp ta loại tam độc và để hòa đồng với mọi người ?