Giải thưởng Nobel, hay giải Nobel, là một giải thưởng quốc tế được tổ chức hằng năm kể từ năm 1901 cho những cá nhân đạt thành tựu trong lĩnh vực vật lý,hoá học, y học, văn học và hoà bình; đặc biệt là giải hoà bình có thể được trao cho tổ chức hay cho cá nhân. Vào năm 1968, Ngân hàng Thụy Điển đưa thêm vào một giải về lĩnh vực khoa học kinh tế để tưởng nhớ nhà khoa học Alfred Nobel, người đã sáng lập ra giải Nobel. Kết quả đoạt giải được công bố hằng năm vào tháng 10 và được trao (bao gồm tiền thưởng, một huy chương vàng và một giấy chứng nhận) vào ngày 10 tháng 12, ngày kỷ niệm ngày mất của Nobel. Giải Nobel được thừa nhận rộng rãi như là giải thưởng danh giá nhất một người có thể nhận được trong lĩnh vực được trao.

Các giải Nobel không bắt buộc phải được trao hàng năm, nhưng ít nhất phải được trao một lần cho mỗi 5 năm. Một giải khi đã trao thì không bao giờ bị tước. Giải Nobel được trao cho tối đa 3 người mỗi năm.

Nguyện vọng của Nobel

Giải Nobel lập nên theo nguyện vọng cuối cùng của Alfred Nobel, một nhà hóa học, nhà công nghiệp học và người phát minh ra thuốc nổ của Thụy Điển. Alfred Nobel đã viết nhiều bản di chúc trong cuộc đời của mình. Bản cuối cùng viết vào ngày 27 tháng 11 năm 1895, một năm trước khi ông mất. Ông kí tên trong một quán bar ở Paris. Ông đã thấy tổn thương vì phát minh thuốc nổ của ông được sử dụng cho mục đích dã man và ông muốn giải thưởng của ông phục vụ cho nhân loại. Có giả thuyết cho rằng động lực thúc đẩy là do ông đọc cáo phó về sự chết non của chính ông, do một nhà báo Pháp viết, là người đã nhầm Alfred với Ludvid, người anh của Alfred, khi Ludvid mất, và như thế bài báo đã chê trách Alfred là “thần chết”. Vì thế trong bản di chúc, Alfred đã dành 94% trị giá tài sản (khoảng 2 000 000 bảng Anh) và lấy lãi hàng năm để lập nên 5 giải Nobel (vật lý,hóa học, hay y học, văn học, và hòa bình) cho “những ai, trong những năm trước khi giải được trao đó, đã đưa đến những lợi ích nhất cho con người.“. Ông tuyên bố:

Tất cả tài sản còn lại của tôi được thực hiện như sau đây:

Số tiền vốn sẽ được người thực hiện di chúc đầu tư vào các nguồn an toàn và lập nên quỹ, và lợi nhuận nói trên được chia thành các giải thưởng cho những ai trong những năm trước khi nhận giải đã phục vụ tốt cho nhân loại. Lợi nhuận nói trên được chia ra làm 5 giải thưởng bằng nhau, chia ra như sau: một phần cho người có phát hiện hay phát minh quan trọng nhất trong lĩnh vực vật lý, một phần cho người có phát hiện và phát triển quan trọng nhất trong hóa học; một phần cho người có phát hiện quan trọng nhất trong lĩnh vực sinh lý học hay y học; một phần cho người đã sáng tạo ra trong lĩnh vực văn chương tác phẩm nổi bật nhất với khuynh hướng lý tưởng hóa; và một phần cho người đã đóng góp nhiều nhất hay tốt nhất nhất cho tình anh em giữa các dân tộc, cho sự xóa bỏ hay giảm thiểu quân đội thường trực và cho sự giữ gìn và tăng tình hữu nghị giữa các nước.

Giải thưởng cho vật lý và hóa học sẽ do viện Hàn lâm Thụy Điển trao tặng; cho sinh lý học hay y học do viện Caroline ở Stockholm; cho văn chương do viện Hàn lâm Stockholm; và cho người đóng góp vì hòa bình do ủy ban 5 người được Quốc Hội Na Uy bầu. Trong di chúc của tôi có nói rõ ràng rằng giải được trao không phân biệt quốc gia của người nhận, vì thế người xứng đáng nhận giải nhất sẽ nhận giải, dù cho người đó có là người Scandinavi hay không.

Do chưa hoàn tất và vì các trở ngại khác, phải đến 5 năm sau khi ông mất, Quỹ tài trợ Nobel mới ra đời và giải Nobel đầu tiên được trao năm 1901.

Nobel Vật lý 2011 cho nghiên cứu đột phá về tốc độ giãn nở vũ trụ

Hai nhà khoa học Mỹ Saul Perlmutter và Adam Riess cùng với nhà khoa học Brian Schmidt mang hai quốc tịch Mỹ – Úc đã được trao giải Nobel Vật lý năm 2011 nhờ những nghiên cứu của họ về siêu tân tinh, theo công bố của Hội đồng Nobel vào chiều nay, 4.10.

“Họ đã nghiên cứu vài chục ngôi sao phát nổ, gọi là siêu tân tinh, và khám phá rằng vũ trụ đang giãn nở với tốc độ tăng nhanh. Khám phá này hoàn toàn bất ngờ thậm chí với cả những người đoạt giải”, Hội đồng Nobel thông báo và bổ sung rằng khám phá của họ đã thay đổi hiểu biết của nhân loại về vũ trụ.

Theo quyết định của Hội đồng Nobel, một nửa giải Nobel Vật lý sẽ thuộc về Saul Perlmutter, nhà khoa học trong Dự án Vũ trụ học Siêu tân tinh tại Phòng thí nghiệm Quốc gia Lawrence Berkeley thuộc đại họcCalifornia.

Một nửa giải còn lại được chia đều cho ông Brian Schmidt thuộc Nhóm Nghiên cứu Siêu tân tinh ở đại học Quốc gia Úc và Adam G. Riess thuộc Nhóm Nghiên cứu Siêu tân tinh thuộc đại học Johns Hopkins và Viện Khoa học Kính viễn vọng Vũ trụ ởBaltimore.

Kết quả đột phá đến vào năm 1998 khi một nhóm nghiên cứu do ông Perlmutter lãnh đạo và một nhóm khác do ông Schmidt đứng đầu với sự hỗ trợ của ông Riess đã đi đến cùng một kết luận gây sửng sốt rằng sự giãn nở của vũ trụ đang tăng nhanh chóng.

“Nếu sự giãn nở tiếp tục tăng tốc, vũ trụ sẽ kết thúc trong băng giá”, thông báo cho biết.

Giải Nobel Vật lý với số tiền thưởng 10 triệu Krona Thụy Điển (1,44 triệu USD) là giải thưởng thứ hai trong số sáu giải Nobel 2011 được công bố trong tháng này.

Vào hôm qua, 3.10, Hội đồng Nobel đã trao giải Nobel Y học cho nhà sinh vật học Ralph Steinman (Canada) và hai nhà khoa học Bruce A. Beutler (Mỹ) và Jules A. Hoffmann (Luxembourg).

Thông báo được đưa ra ba ngày sau khi ông Steinman qua đời vì ung thư tuyến tụy ở tuổi 68.

Trong tuần này, Viện Hàn lâm Khoa học Thụy Điển cũng sẽ công bố giải Nobel Hóa học, Văn chương và Hòa bình. Giải Nobel Kinh tế sẽ được công bố vào thứ hai tuần tới, 10.10.

Kể từ năm 1901 đến nay, giải Nobel Vật lý đã được trao tặng 104 lần. Chủ nhân trẻ nhất của giải Nobel Vật lý là Lawrence Bragg, người được trao giải vào năm 1915 ở tuổi 25. Bragg không chỉ là người trẻ tuổi nhất từng giành giải Nobel Vật lý mà còn là người trẻ nhất từng nhận một giải Nobel.

Người lớn tuổi nhất từng nhận giải Nobel Vật lý là Raymond Davis Jr., người ở vào tuổi 88 khi ông được trao giải vào năm 2002.

Công bố giải Nobel Y học năm 2011

Ba nhà nghiên cứu giành giải Nobel Y học 2011, Mùa Nobel 2011 chính thức bắt đầu chiều nay, 3 – 10, với giải thưởng Nobel Y học thuộc về ba nhà nghiên cứu người Mỹ, Pháp và Canada với những đóng góp xuất sắc của họ trong công trình khoa học về hệ thống miễn dịch.Tại Thủ đô Stockholm của Thụy Điển, Uỷ ban giải thưởng Nobel đã ghi danh các nhà nghiên cứu gồm: Bruce Beutler (55 tuổi, người Mỹ); Jules Hoffmann (70 tuổi, người Pháp) và Ralph Steinman (68 tuổi, người Canada).Công trình khoa học của ba nhà nghiên cứu trên đã phát hiện ra những nguyên tắc then chốt trong cơ chế hoạt động của hệ thống miễn dịch. Hội đồng giám khảo Nobel Y học 2011 đánh giá phát hiện này là một cuộc “cách mạng” trong nhận thức của con người về hệ thống miễn dịch, mở ra triển vọng nghiên cứu các loại thuốc mới cùng những phương pháp hiệu quả hơn, nhằm phòng chống nhiễm khuẩn và các bệnh viêm nhiễm, trong đó có bệnh hen xuyễn, viêm xương khớp và bệnh Crohn viêm đường ruột. Đáng chú ý, nghiên cứu còn đặt nền tảng ra đời hàng loạt “vắcxin điều trị” có thể giúp hệ thống miễn dịch chống các khối u, từ đó có khả năng điều trị bệnh ung thư. Giải Nobel Y học có giá trị khoảng 1,48 triệu USD và sẽ được trao tại lễ trao giải chính thức ởStockholmvào ngày 10 – 12 tới. Theo quyết định của Ủy ban trao giải, ông Beutler và Hoffmann chia nhau một nửa giải Nobel năm nay, còn ông Steinman sở hữu một nửa còn lại. Tuy nhiên, điều đáng buồn là ông Ralph Steinman đã qua đời ba ngày trước khi ông được vinh danh. Ông được chẩn đoán ung thư tuyến tụy từ cách đây bốn năm. Thành viên Ủy ban giải thưởng Nobel, Goran Hansson, cho biết, ủy ban này không hề biết rằng, ông Steinman không còn sống nên đang xem xét lại các quy định của giải Nobel. Trong tuần này, tiếp sau giải Nobel Y học sẽ là giải Nobel dành cho các lĩnh vực Vật lý, Hóa học, Văn học, Kinh tế và Hòa bình.

Bruce A. Beutler (Mỹ) sinh năm 1957 tại Chicago, Mỹ. Ông nhận bằng Tiến sĩ Y khoa tại Đại học Chicago vào năm 1981, từng nghiên cứu tại đại học Rockefeller ở New York và đại học Texas ở Dallas. Từ năm 2000, ông là giáo sư di truyền học và miễn dịch học tại Viện nghiên cứu The Scripps,La Jolla, Mỹ.

Jules A. Hoffmann (Pháp) sinh năm 1941 ởEchternach,Luxembourg. Ông theo học tại đại học Strasbourg- Pháp và lấy bằng Tiến sĩ tại đây vào năm 1969.Từ năm 1974 đến 2009, ông đứng đầu một phòng thí nghiệm ở Strasbourg. Ông từng là giám đốc Viện Sinh học Tế bào Phân tử ở Strasbourg.Từ năm 2007 đến 2008, ông làm Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Pháp.

Ralph M. Steinman (Canada) sinh năm 1943 ởMontreal,Canada, nơi ông theo học sinh học và hóa học tại đại học McGill. Sau khi nghiên cứu y khoa tại trường Y Harvard ởBoston, Mỹ, ông nhận bằng Tiến sĩ Y khoa vào năm 1968. Ông tới đại học Rockefeller từ năm 1970 và là giáo sư miễn dịch học tại đây từ năm 1988. Ông còn là giám đốc Trung tâm Miễn dịch học và Bệnh về miễn dịch của đại học này.

Theo (TPO ,TNO)