Sự tích Nữ Đại Hộ Pháp VISÀKHÀ

Vài lời thưa đầu.

Ðức Phật khi sinh tiền, có hai Ðại Đệ Tử Tại Gia, hộ trì Tăng Già (Sangha) nòng cốt, đắc lực nhất, là đại thiện nam Sudattanàthapindika (Tu Ðà Cấp Cô Ðộc) và đại tín nữ Visàkhà (Nguyệt Trang Đài). Câu chuyện ông bá hộ Tu Đà Cấp Cô Ðộc đã được soạn giả dịch xong, ấn tống vào mùa Vu Lan 1993. Bây giờ đến lượt sự tích bà Visàkhà, để hoàn tất công tác dịch soạn ra Việt ngữ cuộc đời đôi nam nữ đại ân nhân của đạo Phật.

Ðối với các hàng thiện tín “Phật Giáo Nguyên Thủy”, cái tên «Visàkhà» không phải là một nhân vật xa lạ gì, nhưng đối với chư Phật tử các môn phái khác, nhất là «Phật Giáo Bắc Tông», thì cái «tên Pàlì» này chưa được nhắc đến cho lắm!

Và để tập sách được phổ biến rộng rãi hơn, chúng tôi đã cố ý làm cho soạn phẩm ít vẻ “kinh sách Nguyên Thủy”. Ðặc biệt là cách dùng từ ngữ, và chuyển hóa một số tên ra tiếng Việt. Các Phật tử “Bắc tông”, khi nhìn danh từ riêng Pàlì “Visàkhà”, có lẽ sẽ do dự trong việc phát âm. Vì vậy, soạn giả mạo muội dịch tên “Visàkhà” ra là “Nguyệt Trang Ðài” (hay gọi tắt: “Nguyệt Trang”).

Lý do chọn các chữ “Nguyệt Trang Ðài” xin được trình bày như sau:

Từ ngữ “Visàkhà”, tuy nghĩa thật là “Nét đẹp tháng Năm”, nhưng khi nó được dùng để đặt tên người, thì nó có thể trùng nghĩa với chữ “Vesàkhà”, một đơn vị thời gian, nằm giữa hai tháng là tháng 4 và tháng 5 Dương lịch. Các quốc gia theo hệ thống Phật giáo Nam Truyền, như Ai Lao, Cao Miên, Thái Lan, Miến Ðiện, Népal, Ấn Ðộ, Tích Lan v.v… thường gọi khoảng thời gian ấy (nhằm tháng Tư Âm lịch) là tháng “Vesak”.

Vầng trăng rằm của tháng “Vesak” tuyệt đẹp. Vì trong khoảng thời gian này, bầu trời rất trong, khí hậu ấm áp. Vả lại, 3 ngày lễ lớn của Phật giáo là lễ “Bồ Tát Ðản Sanh”, “Bồ Tát Thành Ðạo”, và “Phật Nhập Niết Bàn” cũng trùng vào ngày rằm “Vesak” (hay Tháng Tư Âm lịch), nên Phật giáo Nguyên Thủy Việt Nam còn gọi ngày rằm tháng Tư là «Lễ Tam Hợp» (Ba lễ hợp lại).

Vì các ý nghĩa trên, soạn giả thiết nghĩ, từ ngữ “Visàkhà” có thể “Việt hóa” thành “Nguyệt Trang Ðài”, để diễn tả “đức hạnh của vị nữ Đại Hộ Pháp thời đức Phật còn tại tiền, như một tòa lâu đài chứa đầy ánh sáng dịu hiền, chẳng khác nào ánh sáng tươi mát vô tận, của một đêm trăng rằm không mây”.

Chúng tôi hy vọng sự “chuyển ngữ” này sẽ không lấy gì làm quá đáng! Ngoài ra, trong lần «xem lại và bổ túc» kỳ nầy, soạn giả cũng xin chép lại đoạn tra cứu phần “Ngữ căn” và “Văn phạm” của danh từ Pàlì “Visàkhà”, đã được in nơi trang chót của cuốn “Sự tích Tu Ðà Cấp Cô Ðộc” ấn bản năm 1993, như sau :

«Vi» là một tiếp đầu ngữ, ám chỉ «tiềm lực có nữa», «tái mọc ra lại», «tái phân phối», hay «tái phân thân», -nghĩa là còn sinh sôi tiếp tục..v.v…

«Sàkhà» là một ngữ căn nữ tính, có nghĩa là «vật nhiều chi nhánh», hay «cành lá sum suê». «Sàkhà» cũng ám chỉ người đàn bà có mái tóc đẹp, người đàn bà sinh con nhiều, hay người đàn bà mang nhiều nữ trang. -Còn đối với động vật, hay thực vật, chữ «Sàkhà» nghĩa là có khả năng thay vỏ, lột da, thay lá, để làm trẻ trở lại. (Soạn giả xin cống hiến, để quí vị rộng đường sưu tầm).

Sau hết, chúng tôi xin hồi hướng quả phước soạn dịch này, đến toàn thể dân tộc Việt Nam, nhất là các bậc hữu ân, và thầy tổ của soạn giả. Chúng tôi cũng không quên chia đều công quả nầy, đến tất cả những ai đã tiếp tay trong việc sưu tầm tài liệu, và góp phần đánh máy, vận động tài chánh ấn tống.

Nguyện cho toàn thể nhân loại, chúng sanh đừng oan trái lẫn nhau, cùng mỗi ngày một tiến dần đến ánh sáng giác ngộ, giải thoát.

Nguyễn Điều

–ooOoo–

GIA TỘC

Tám tháng sau khi Bồ Tát Thái tử Sĩ Ðạt Ta đắc đạo Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác (Sammàsambuddha), thành Phật dưới tàng cây Bồ Ðề, gần dòng sông Ni Liên (Nerañjana) và Ngài bắt đầu lăn bánh xe Pháp, hay Chuyển Pháp Luân (Cakkapavattanadhamma) tại vườn Lộc Giả (Isipatana Migadàya), thành Ba La Nại….

Phật bèn dời chân đến Vương Xá thành (Ràjagaha), để tiếp độ vua Bình Sa (Bimbisàraràja), và nhận ngôi vườn trúc của Vương gia, để thành lập tu viện đầu tiên, Trúc Lâm Tịnh Xá (Veluvana Vihàra), thì tại miền “Anga”, thuộc châu thổ sông Hằng (Ganga), có một gia đình đại bá hộ tên Mendaka…

Mendaka là một phú nhân hiền đức, đời này giàu sang tuyệt bực, là nhờ trong vòng luân hồi tiền kiếp gặp nạn đói, ông đã một lần cúng dường phần thực phẩm sau cùng của gia đình ông, đến một vị Phật Ðộc Giác (Paccekabuddha). Do quả lành của sự hy sinh cao quí ấy (tức chiến thắng dễ dàng lòng ích kỷ của mình) mà khi được tái sinh vào phú tộc, Mendaka đã hưởng thụ lắm phước báu phi thường. Một trong những phước báu phi thường ấy là tiền bạc của ông dồi dào như mạch nước, múc hoài không hết. Hễ ông chi dùng một, thì lợi tức từ động sản hay bất động sản sắp đến, lại thu vô gấp mười, không bao giờ hao hụt!

Một hôm, bá hộ Mendaka đến nghe đức Phật thuyết pháp tại Kỳ Viên tịnh xá, do Đại Mạnh Thường Quân Tu Đà Cấp Cô Ðộc (Sudatta Anàthapindika) dâng cúng, gần thành Xá Vệ (Sàvatthi), thì một niềm hoan hỷ “thấy được quả phước hiện tiền“, bỗng tràn ngập tâm hồn ông. Mendaka có một đứa con trai cũng giàu lòng thương người như ông.

Cậu công tử này tên “Dhanañjaya” -nghĩa là người biết làm vinh quang của cải, bằng cách đem ra chia sớt cho dân nghèo, để thấy xung quanh bớt khổ, thì dạ mình vui. Còn bà bá hộ Mendaka là Sumana Devì, một giai nhân tuyệt sắc, chẳng những rất đẹp về thân thể, mà tâm hồn cũng cao thượng như “Nữ thần bác ái”. Nên người đương thời truyền tụng thuở bấy giờ, là có năm điều đáng ao ước : 1.Làm vua, 2.Giàu sang, 3.Vợ đẹp, 4.Con ngoan, 5.Cả gia đình đều khoẻ mạnh…., thì ông bá hộ Mendaka đã có đến bốn điều hạnh phúc vậy.

Khi Quốc vương Pasenadi (Ba Tư Nặc) của xứ Kosala, nghe lân bang Magadha có nhiều hiền nhân quân tử, vương gia liền yêu cầu vua láng giềng, gửi qua thủ đô mình, vài nhân vật đầy đủ phúc hạnh, để cho toàn dân nước ông noi gương, thì Mendaka, cùng con trai Dhanañjaya, với cả gia đình đã được chọn, để di cư sang làm công dân danh dự nước Kosala. Và họ đã bỏ tiền của xây dựng toàn thể cư xá cho dân cư nguyên một vùng lấy tên là Sàketa, gần thành Xá Vệ (Sàvatthì).

Giống như thân phụ, thanh niên Dhanañjaya nhân nghe một bài pháp, được Phật thuyết sau khi thọ trai tại nhà, cậu đã đắc quả Tu Ðà Huờn, hay quả nhập Thánh Lưu (Sotàpanna). -Quả Tu Ðà Huờn là Thánh quả diệt tận được ba xiềng xích đầu trong cuộc luân hồi, là 1/Thân kiến (hay Ngã chấp), 2/Hoài nghi, và 3/Mê tín.

Bà bá hộ thế hệ tiếp theo, vợ Dhanañjaya sau đó sinh một ái nữ, đặt tên là Visàkhà (“Nguyệt Trang Đài”, nét “Đẹp Tháng Năm”). Cô tiểu thư bá hộ đời thứ ba này, về phương diện phạm hạnh Phật giáo, lại được thấm nhuần nhiều hơn thân phụ và nội tổ nữa. Nghĩa là cô đã may mắn nhìn thấy, và chiêm ngưỡng hình ảnh đức Phật cùng Thánh chúng, ngay từ lúc còn nằm trong nôi.

Rồi thời niên thiếu và tuổi thọ của Visàkhà, cũng được tô điểm hằng ngày bằng thiện nghiệp, do cô bắt chước thân phụ, thân mẫu, và ông nội thực hành. Ðồng thời cô còn thường xuyên nghe pháp và lễ bái, cúng dường đến đức Phật và chư Thánh Hiền Tăng. Ðây chính là lý do, mà Visàkhà (Nguyệt Trang) đã đạt đến Thánh tâm Tu Ðà Huờn (Sotàpanna) ngay từ lúc còn nhỏ. (Có sách viết Visàkhà đắc quả Sotàpanna hồi 7 tuổi, nhưng soạn giả chưa tìm đủ dữ kiện hùng hồn, trong kinh điển chánh thống xác nhận, nên không dám nói chắc).

-ooOoo-

Mise à jour le Jeudi, 26 Mai 2011 10:24

III

VẪN CÓ NGHỊCH CẢNH

Tuy nhiên, sống trên cõi trần, nếu hạnh phúc vật chất chẳng thường xuyên tuyệt đối, thì Visàkhà vẫn không sao tránh khỏi bất hạnh, do ít nhiều va chạm với gia đình bên chồng. Số là cha chồng Visàkhà, đại điền chủ Migàra là một tín đồ nhiệt thành của đạo khổ hạnh lõa thể. Bản thân ông chẳng những hết lòng tôn thờ ba huynh đệ giáo chủ đạo nầy, mà ông còn bắt buộc cả nàng dâu cũng phải hầu hạ mấy vị tôn sư khổ hạnh không mặc quần áo ấy, khiến cho Visàkhà phản ứng mạnh mẽ và công khai từ chối.

Kết quả, ba vị giáo chủ đạo lõa thể mất mặt, bèn dạy lão đệ tử trả Visàkhà về cho cha mẹ. Thoạt đầu đại điền chủ Migàra thầm nghĩ: “Dâu ta là một người con gái chưa đủ tuổi đời, chưa hiểu thấy giá trị khổ hạnh (không cắt tóc, không cạo râu, và không mặc quần áo) như thế nào, nên chưa tôn kính ba giáo chủ. Bởi tâm nó còn dính chặt với vẻ đẹp thế gian. Thôi, dần dần rồi ta sẽ thuyết”.

Ngày kia, một Sa môn Phật giáo ngẫu nhiên đứng khất thực trước nhà đại điền chủ Migàra, nhằm lúc Visàkhà vừa dọn cơm cho cha chồng ăn. Nàng liền nghiêng mình đứng sang một bên, để ông Migàra trông thấy vị khất sĩ mà bố thí thực phẩm. Nhưng lão điền chủ chẳng những không thèm chú ý, mà còn tỏ vẻ khinh thường… hạng tu sĩ đứng trước mặt, thuộc loại cạo râu, cạo tóc, ăn mặc thô sơ.

Visàkhà thấy vậy bực mình, bèn thưa với vị Sa môn khất sĩ rằng: “Mời Ngài tiến bước sang khất thực nhà khác, vì cha chồng tiện nữ hôm nay, có lẽ ăn hết thực phẩm, chẳng còn gì để chia sớt cho ai cả”. Nghe câu ấy, đại điền chủ Migàra lập tức nổi giận. Ông ra lệnh cho gia nhân tống cổ nàng dâu ra khỏi nhà. Nhưng các tôi tớ tuy hằng ngày rất khiếp sợ chủ nhân, chẳng hiểu sao trước mặt Visàkhà (Nguyệt Trang), tất cả liền đồng thanh từ chối, không tuân lệnh ông Migàra.

Lời qua tiếng lại sau đó lan rộng ra tất cả mọi người. Và tám giáo thụ tâm phúc, được Dhanaĩjaya chỉ định theo dõi hạnh kiểm của Visàkhà, cũng như điều tra những “phàn nàn” của đại điền chủ Migàra, phải đứng ra dàn xếp. Sau khi cân nhắc, tám vị giáo thụ kết luận là Visàkhà không đáng trách, không có lỗi gì cả.

Từ ngày ấy, Visàkhà thấy cha chồng càng ngày càng trở nên tăm tối, vì bị bao vây bởi những tu sĩ đạo lõa thể. Họ đã làm cho ông ăn không ngon, ngủ không yên. Tâm hồn Migàra gần như điên loạn, căng thẳng, dằn vật giữa hai đàng, một bên là “hăm dọa tâm linh” của ba vị giáo chủ, và bên kia là cần có thái độ hòa thuận với nàng dâu, cùng kẻ ăn người ở trong nhà. Ông bơ phờ, ngơ ngáo, bất lực và suýt đã muốn quyên sinh.

Trước thảm kịch như thế, Visàkhà giữ tâm thật bình tĩnh. Nàng dịu dàng báo cho cha mẹ chồng và phu quân hay rằng: “Nếu ông đại điền chủ Migàra cứ tiếp tục cố chấp, thì nàng bắt buộc phải quay về nương náu với cha mẹ mình. Ngược lại, nếu cha chồng muốn nàng cộng tác, để đưa ông cùng gia đình ra khỏi cảnh tà kiến và chia rẽ, thì nàng sẽ ở lại và khuyên ông nên tự kiểm thảo, và mời đức Phật cùng chúng Tăng đến nhà lễ bái cúng dường, nghe pháp”.

Khi đại điền chủ Migàra không còn giải pháp nào khác, định cầu hòa với Visàkhà, và làm theo những điều nàng khuyên, thì ba giáo chủ đạo lõa thể lại hiện đến. Họ dạy ông điền chủ đừng đích thân cúng dường “Phật Cồ Ðàm” và chư đệ tử, mà hãy để cho gia nhân làm chuyện ấy. Còn ông thì chỉ đến chào hỏi lấy lệ mà thôi. Nhưng lành thay, lúc đại điền chủ bước ra gặp Phật, thì đức Thế Tôn bắt đầu thuyết pháp.

Bài pháp của đức Phật đã làm cho ông Migàra tỉnh ngộ, và chỉ trong chốc lát, ông đã cảm thấy một niềm vui sướng, kinh cảm sâu xa. Tâm tư của ông lúc bấy giờ, tự nhiên biến đổi, như một người vừa bước từ ngục tối ra giữa vùng ánh sáng. Ông chợt thấy rõ giá trị hiếm có của kiếp làm người được giàu sang, cũng như con đường luân hồi không thể tránh khỏi trước mặt.

Niềm hoan hỷ đột ngột tràn ngập quả tim ông, ví như làn hơi nước mát lướt qua, thoa dịu trên da thịt rát nóng, của kẻ lữ hành giữa sa mạc. Mọi tuyệt vọng và tối tăm trong linh hồn ông tức khắc được cởi bỏ, nên trong một phút quá sung sướng, ông đại điền chủ Migàra buộc miệng gọi nàng dâu Visàkhà là “Nữ thần Migàra”.

(Nguyên văn chữ Pàli là “Migàra Màtà” phải dịch là “Hiền mẫu Migàra”. Nhưng soạn giả mạn phép chuyển hai chữ “Hiền mẫu” thành “Nữ thần” cho có tôn ti trật tự gia đình. Vì thuở bấy giờ từ ngữ “Màtà” được dùng ám chỉ các nữ thần, hay «Thánh Mẫu». Ngay cả ngày hôm nay, toàn thể dân chúng theo Ấn Ðộ giáo đều xem “bò cái” là một “linh vật”, và gọi tượng bò cái là “Màtàji” tức “Ðức Mẹ”. Chúng tôi xin ghi vào đây, để quý vị tùy nghi tra cứu).

IV 

NGƯỜI ĐÀN BÀ MẪU MỰC

HỘ TRÌ TAM BẢO

Sau đó, đời sống của tín nữ Visàkhà và nhà chồng liền trở lại hòa thuận bình thường. Visàkhà sinh đến 10 đứa con trai và 10 đứa con gái. (Có sách chép nhiều hơn mười nam mười nữ, nhưng không xác định con số bao nhiêu). Và tất cả con trai lẫn con gái của Visàkhà, về sau cũng sinh mỗi người không dưới 20 quí tử như mẹ.

Rồi dòng giống sai con ấy đã kéo dài đến mười bốn đời mới chấm dứt. Ðặc biệt là Visàkhà đã sống trên 120 tuổi, với một sức khỏe và sắc đẹp phi thường. Suốt các thời thiếu niên, thanh niên, trung niên, lão niên, và đại trường thọ, người đàn bà đại phúc ấy đã luôn luôn có một sắc diện và thân thể như cô gái mười sáu tuổi xuân (Theo Jàtakas).

Túc Sinh truyện (Jàtakas) còn ghi rõ: Quả lành này đã do tiền thân Visàkhà tạo ra trong vô lượng kiếp quá khứ, nhất là kiếp nào tiền thân nàng gặp Phật, hay gặp chư Bồ Tát Thánh Hiền Tăng, nàng cũng luôn luôn làm phước và nghe thuyết pháp. Ngày nào tiền thân nàng có dịp nghe được đạo lý, từ kim khẩu của một bậc Giác Ngộ, thì cả ngày ấy và những ngày hôm sau, tâm hồn nàng tràn ngập vui tươi, phỉ lạc.

Theo Tăng Chi Bộ kinh (Anguttara Nikàya I. 26), thì thuở sinh thời Visàkhà khỏe mạnh như một con voi. Nàng có thể làm việc liền tay cả ngày, mà không biết mệt. Trong chương trình sinh hoạt thường nhật của nàng không có mục ngơi nghỉ. Nàng sắp xếp công tác gia đình một cách quân bình và thứ tự, phối hợp với những thì giờ đi chùa cúng dường, nghe kinh và tu tịnh. Khi cha mẹ chồng già yếu, Visàkhà, tuy là nhân vật thứ hai (sau chồng nàng), điều khiển một gia tài khổng lồ. Nhưng trên thực tế, nàng đã đảm đương tất cả, thay chồng chỉ huy toàn diện.

Tuy nhiên, gánh nặng quản đốc gia đình ấy, vẫn không làm Visàkhà sơ xuất, trong việc cúng dường đức Phật, và hộ độ Tăng Ni, một cách thường xuyên đầy đủ, bằng bốn món vật dụng, là thực phẩm, y phục, thuốc men, và chỗ ở tươm tất. Nàng quán xuyến việc nhà khéo léo đến độ, hễ khi Phật thuyết pháp là nàng có thể đến nghe, mà không ngưng trệ sinh hoạt gia đình.

Cũng trong kinh Tăng Chi Bộ (Anguttara Nikàya), chính đức Phật đã tán dương: “Tín nữ Visàkhà là một trong hai người đứng đầu, trong thiện nghiệp hộ trì Tam Bảo vậy”. (- Người kia ám chỉ Ðại thiện nam Tu Ðà Cấp Cô Ðộc!).

Còn trong Tạng luật (Vinaya Pitaka), quyển IV, 161 cũng có một đoạn thuật sự đặc biệt như sau: Một hôm Visàkhà bỏ quên xâu chuỗi ngọc (là nữ trang vu qui của nàng) tại chùa Kỳ Viên, sau khi nghe pháp ra về. Tôn giả A Nan Ða là người đã tìm thấy vật quí, và cẩn thận cất giữ, chờ trao lại cho chủ nhân.

Visàkhà nhân cơ hội này, liền làm một việc thiện độc đáo: Thay vì khi A Nan Ða trao lại nữ trang, nàng nhận đem về nhà, thì nàng lại công bố bán đấu giá của quí, để lấy tiền cúng dường Tam Bảo. Nhưng điều đáng tiếc là toàn thể kinh đô Xá Vệ (Sàvatthì) chẳng có phú gia nào muốn đấu giá với nàng. Rốt cuộc Visàkhà phải tự mình mua lấy xâu chuỗi ngọc với giá cao nhất, rồi dùng tài chánh ấy xây cất một tu viện, nằm phía Ðông chùa Kỳ Viên (Jeta-vanavihàra), đặt tên là “Ðông Viên tự” (Pubbàràma).

Vì ngôi chùa mới này có một sảnh đường rất lớn, và nằm trước cổng vào kinh thành Xá Vệ (Sàvatthì), nên người đương thời còn gọi là “Sảnh Ðường Nữ Thần Migàra” (Migàramàtu Pàsàda). Và nhiều đoạn mở đầu của một số kinh nói rằng: “Ðức Phật đã thường lui tới sảnh đường này, nhất là trong khoảng 20 năm trước khi nhập Niết bàn. Giống như Phật đã có mặt thường xuyên ở Kỳ Viên tịnh xá, do hai ông bá hộ Cấp Cô Ðộc và Thái tử Kỳ Ðà (Jeta) hiến dâng

-ooOoo-

V 

VÌ VISÀKHÀ

ĐỨC PHẬT NÓI PHÁP 

Nhiều chỗ trong Tam Tạng kinh điển, cũng thuật lại lắm giai thoại liên quan đến đại tín nữ Visàkhà, dưới cái tên là “Mẹ Hiền Migàra” (Migàra Màtà). Một câu chuyện đã chép lại rằng: Lần nọ, một số hương chức yêu cầu Visàkhà (Nguyệt Trang) đưa các phu nhân của họ đến thăm đức Phật. Dĩ nhiên Visàkhà rất vui vẻ làm chuyện này. Nhưng có vài “mệnh phụ” vì mới uống rượu ngà ngà, nên đã có những cử chỉ thiếu đoan trang trước Tăng chúng. Visàkhà nhân cơ hội ấy hỏi đức Bổn Sư một câu rất khéo léo.

– Bạch Đức Thế Tôn! Chất say từ đâu đến?

Ðức Phật bèn thuật lại câu chuyện Kumbha (Ghi trong Túc Sinh truyện số 512 (Kumbha Jàtaka No. 512), nói về nguồn gốc chất say, như sau:

“Trong ngôi rừng nọ, có một «bộng cây» to (thân cây cổ thụ nằm trên mặt đất có lỗ lớn lõm sâu) chứa nước mưa quanh năm. Và các loài chim chóc ăn hoa trái, ngũ cốc, (nhất là lúa thóc) hằng ngày đến uống nước. Khi uống, chúng đã nhả ra các vụn trái cây, những hạt thóc, hay những hạt đậu v.v… Dần dần bộng cây không phải chỉ chứa nước mưa, mà còn chứa những vụn hoa quả, trộn với nhiều hạt ngũ cốc nữa.

Ngũ cốc và hoa quả vốn có chất tinh bột, khi tan trong nước, phơi dưới ánh mặt trời, thì tự nhiên lên men. Nước men ấy mỗi ngày mỗi được chim chóc nhả “vật liệu” thêm vào, nên cường độ lên men tự nhiên tăng dần, tăng mãi đến một lúc nào đó hóa thành rượu.

Ngày kia, một tiều phu sau bữa cơm trưa khát nước, y ngẫu nhiên tìm thấy một bộng cây to có chứa nước «bốc mùi thơm». Y nếm thử thì cảm thấy vừa cay vừa ấm toàn cổ họng, rồi y uống thêm cho đến đã khát. Chợt y cảm thấy kích thích, cao hứng, đê mê lạ thường. Sau đó, đầu óc choáng váng, đứng không vững, hai con mắt y tự nhiên nặng chình chịch, và y buông mình xuống đất, ngủ một giấc dài…

Khi tỉnh dậy y «khám phá» ra rằng : Đây là một chất nước «uống vào làm say sưa, hứng chí vô cùng», nên y lẳng lặng quay lại uống lần thứ hai, rồi lần thứ ba…Sau nhiều lần “thưởng thức” như thế, y bắt đầu mang nước ấy về nhà, khoe với bà con hàng xóm, rồi mời họ dùng thử. Kết quả nhiều người đều rất thích, và y đã thu được nhiều món lợi nhờ thứ nước «lạ lùng»…

Từ đó dân làng bắt đầu thèm thứ «nước đê mê» ấy, rồi nó dần dần trở nên «phổ thông». Và những tay đầu cơ trục lợi bắt đầu tìm cách chế biến theo khẩu vị nầy, hay khẩu vị kia, để lôi kéo dân chúng tiêu thụ, tạo thành một thói quen nhậu nhẹt. Khi con người đã uống nhiều, trở nên say sưa hứng chi, thì việc gì cũng dám làm, nhất là đương sự cảm thấy không còn e ngại, trước các nguy hiểm nữa, khiến cho những võ sĩ hay chiến binh, trước khi lâm trận, thường đem thứ nước ấy ra uống, để hết sợ hãi. Thói quen nầy kéo dài từ thế hệ nầy qua thế hệ khác, làm cho về sau cả nước Ấn Ðộ, đa số dân biết uống rượu.

Số nạn nhân nghiền rượu càng lúc càng đông, thì những con buôn, ngoài sự chế tạo họ còn nghĩ cách tích trử nữa. Cứ như thế, rượu dần dần được bán ra những xứ khác, đẩy xã hội loài người vào «lạc thú» say sưa, mất sáng suốt, hung hăng, bất phân biệt thiện ác, khiến cho xã hội trở thành mất an ninh, vì khi kẻ ghiền rượu không có tiền, mà cơn ghiền nổi lên, thì họ có thể trở thành phường trộm cắp, kẻ sát nhân v.v…

Sự nguy hiểm do chất say gây ra sẽ chẳng đo lường được. Và bậc đại Giác Ngộ, trước bất hạnh ấy của loài người, chỉ còn biết phân tách, nói rõ hậu quả nguy hiểm của sự tiêu thụ, rồi gây ác nghiệp mà thôi….»

Một chuyện khác liên quan đến Visàkhà là: Khi ấy “Hiền mẫu Migàra” nhân vụ gởi một ít quà cho bà con ở Anga, bị quan quân biên giới đóng thuế rất nặng. Nàng bất mãn thưa lên nhà vua, nhưng vương gia vì bận rộn, chưa phân xử hợp lý. Visàkhà vì bực bội, nên đến gặp Phật, xin lời khuyên dạy. Ðức Thế Tôn bèn ngâm mấy câu kệ sau đây, đã làm cho “Hiền mẫu Migàra” tiêu tan hết nóng giận, phiền muộn.

“Lòng bất mãn là nguyên nhân thống khổ,
Muốn an vui, phải làm chủ con tâm!
Tranh chấp là duyên khởi các hoang mang,
Càng tranh chấp càng vô vòng phiền toái!”.
(NÐ phỏng dịch theo kinh Udàna số 18).

Giai thoại đáng kể tiếp theo, thuộc về khả năng «hiểu pháp» của đại tín nữ Visàkhà (Nguyệt Trang). Số là ngày kia trời rất nóng (nhằm mùa hè). Ít người giàu sang quyền quí chịu ra đường. Nhưng Visàkhà một mình đã đến thăm Phật vào lúc mặt trời đứng bóng.

Ðức Phật liền hỏi “Hiền mẫu Migàra” đến chùa vì “bận tâm” điều gì, thì được biết đứa cháu nội của Visàkhà bất thần qua đời. Cậu này khi còn sống là người sốt sắng nhất trong việc tiếp tay Visàkhà hằng ngày phân phát thực phẩm, cúng dường đến chư Tăng. Visàkhà tuy là Phật tử rất thấm nhuần Phật giáo, nhưng không vì vậy mà tình thương cháu đã tắt hẳn trong lòng. Ðức Phật liền giải khổ cho Visàkhà (Nguyệt Trang) bằng những câu đối đáp sau đây:

– Này Visàkhà! Ðệ tử có thể tưởng tượng như mình nhiều con cháu, bằng toàn thể dân chúng trong thành Xá Vệ (Sàvatthì) này không?

– Bạch đức Thế Tôn! Ðệ tử có thể tưởng tượng như thế.

– Này Visàkhà! Nhưng trong kinh đô Xá Vệ, ngày nào cũng có kẻ qua đời, ít nhất là vài ba người phải không ?

– Dạ, phải !

– Này Visàkhà! Như vậy, nếu đệ tử có đông con cháu, như đám dân cư ngụ trong thành Xá Vệ (Sàvatthì) nầy, thì đệ tử mỗi ngày phải chịu, ít nhất là vài ba cái tang, chứ không phải một cái. -Nghĩa là, đệ tử đã bị tử thần làm khổ từng giây từng phút từ lâu rồi, chẳng phải đợi đến ngày hôm nay.

Ðoạn đức Phật kết luận:

– Kẻ nào có trăm, ngàn người để yêu thương, thì sẽ có trăm, nghìn lần khổ não. Ai chỉ có một người để yêu thương, thì chỉ có một lần chịu khổ não. Duy bậc Giác Ngộ thì không có người nào để yêu thương, thành ra sẽ không có lần nào nhận khổ não cả. Và này Visàkhà! Như Lai xác nhận với đệ tử rằng : “Khổ não và tuyệt vọng chỉ bắt nguồn từ yêu thương và ôm giữ, chứ không bắt nguồn từ nguyên nhân nào khác”. (Theo kinh «cảm Hứng» số 91 : Udàna n. 91).

-ooOoo-