Ý nghĩa thượng phan Sơn Thủy

Trong khuôn khổ chương trình tổ chức Pháp Hội Thù Ân II – do BHD GĐPT Việt Nam trên Thế giới tổ chức, lễ Thượng phan Sơn – Thủy đã được thực hiện tại hai địa điểm là: chùa Pháp Hoa quận Phú Nhuận và chùa Pháp Vân quận Tân Phú vào sáng ngày 23/10/2018 nhằm ngày 15/09 âm lịch năm Mậu Tuất. Việc thượng phan Sơn – Thủy trong quá trình tổ chức Pháp Hội mang ý nghĩa nội hàm và tác dụng như thế nào, xin được giới thiệu sơ khởi để anh chị em cùng liễu tri.

Lễ thượng phan Sơn – Thủy sáng ngày 23.10.2018 (Ảnh: gdpttheioi.net)

Theo truyền thống nghi lễ Phật giáo Bắc tông, bắt đầu các trai đàn Chẩn tế – Giải oan bạt độ, chư Tôn tịnh đức sẽ thực hiện khoa nghi Thượng[1] phan Sơn – Thủy.

Phan Sơn – Thủy, tên đầy đủ là: “Thụ lập thần phan, chiêu triệu vong hồn”. Có nghĩa là: “Nương theo việc kiến lập thần phan mà mời gọi và triệu thỉnh chư vị vong hồn”; nhất là đối với các vong hồn thọ bất thiện nghiệp – chết bởi cách chết oan trái.

CÁC CÁCH CHẾT OAN TRÁI

Theo kinh Dược Sư, có chín cách chết được gọi là oan trái – bất thiện nghiệp. Chín cách chết đó được gọi là “Cửu hoạnh tử” bao gồm:

  1. Bị bịnh không có thuốc,
  2. Bị phép vua hành hình,
  3. Bị giống chẳng phải người (Thiên long, dạ xoa và các giống ma, quỷ) đoạt mất tinh khí, ham mê cờ bạc rượu trà, săn bắn mà chết,
  4. Bị lửa đốt cháy,
  5. Đắm chìm trong nước,
  6. Bị thú dữ ăn thịt,
  7. Té ngã sườn núi,
  8. Bị thuốc độc, bị nguyền rủa,
  9. Bị khốn về đói khát mà chết.

Đó là sơ lược chín thứ hoạnh tử, ngoài ra còn vô lượng những thứ chết ngang khác, nói không cùng như: chiến tranh nạn nhân, thiên tai địa ách, tai nạn giao thông, tự thiêu, tự vẫn, sản nạn thai nhi,…

CÁC LOẠI VONG HỒN

Ngoài chín loại chết oan trái nói trên, theo Du Già Diệm Khẩu Thí Thực Khoa Nghi còn trình bày “Thập nhị loại cô hồn”:

  1. Lụy triều đế chúa, lịch đại hầu vương – các đời vua chúa
  2. Trúc đàn bái tướng, kiến tiết phong hầu – anh hùng tướng soái
  3. Ngũ lăng tài tuấn, bách quận hiền lương – quan văn, học sĩ
  4. Huỳnh môn tài tử, bạch ốc thư sanh – văn nhân, thư sinh
  5. Xuất trần thượng sĩ, phi tích cao tăng – người xuất gia
  6. Hoàng quan dã khách, vũ phục tiên lưu – đạo sĩ
  7. Giang hồ cơ lữ, nam bắc kinh thương – thương nhân
  8. Nhung y chiến sĩ, lâm trận kiện nhi – chiến sĩ
  9. Hoài thai thập nguyệt, tọa thảo tam triêu – sản phụ
  10. Nhung di man địch, ám á mang lung – đuôi, điếc, câm, ngọng
  11. Cung vi mỹ nữ, khuê các giai nhân – nữ nhân, kỹ nữ
  12. Cơ hàn cái giả, hình lục tù nhân – hành khất, tù nhân

Nếu trai đàn được tổ chức với tư cách cá nhân của một gia đình nào đó, việc thượng phan Sơn – Thủy đôi khi để triệu thỉnh đích danh một hương linh thọ bất thiện nghiệp trong gia đình. Sau khi cái chết oan trái xảy ra, hương linh đó có thể vị mắc kẹt trong tâm lý không chấp nhận, tiếc nuối sự sống và nặng nề nhất đó chính là tâm lý oán thù đối với nguyên nhân của cái chết. Việc thượng phan Sơn hoặc phan Thủy ngay tại vị trí hương linh đó vong thân thiệt mạng chính là lời mời gọi, triệu thỉnh hương linh về tham dự Pháp đàn. Đồng thời bố cáo với chư vị Thiện Thần hoan hỷ gia hộ, trợ duyên cho hương linh nương tựa sức mạnh của Tam Bảo mà có cơ hội siêu thoát.

Đối với các trai đàn mang tính chất tập thể, không phân biệt tôn giáo, chủng tộc, giới tính, ý thức hệ như Pháp Hội Thù Ân được kiến lập; việc thượng phan Sơn – Thủy không còn mang ý nghĩa mời gọi đích danh một cá nhân nào cả. Tất cả các loại vong hồ, cô hồn, hoạnh hồn,… đều sẽ được thông báo, công bố về việc tổ chức trai đàn và được mời gọi nương tựa vào tràng phan được kéo lên để có cơ hội tham gia Pháp sự – chính đây thể hiện tinh thần: “dưới cứu khổ muôn loài”, “phụng sự chúng sanh tức cúng dường chư Phật” của Lam viên GĐPT Việt Nam.

HAI CON ĐƯỜNG ĐẾN VỚI PHẬT GIÁO

Muốn mời gọi chư vị âm linh, cô hồn đến với trai đàn để tham dự Pháp hội phải thông qua hai con đường đến với Phật giáo. Có hai con đường để tiếp xúc, tìm hiểu và nghiên cứu Phật giáo đó chính là hình ảnh và âm thanh thông qua việc mắt thấy và tai nghe. Nữ vương Võ Tắc Thiên đã diễn tả vấn đề này qua câu: “Ngã kim kiến văn đắc thọ trì” – “Con nay thấy nghe được thọ trì” sau này được sử dụng làm bài kệ “Khai kinh”.

Việc ứng dụng Pháp sự khoa nghi cũng không nằm ngoài hai phương thức đến với Phật giáo này: xướng tụng kinh văn, cung tuyên Pháp ngữ là tai nghe; khoa sớ, điệp chương, phan triệu, linh vị,… là sự cụ thể hóa của mắt thấy.

HAI CHỖ NƯƠNG TỰA CUỐI CÙNG CỦA THÂN VẬT CHẤT

Theo quan điểm dân gian Trung Hoa, cuộc sống nơi cõi dương gian được sự cai quản của ba vị phúc thần:

  • Thượng Nguyên Thiên Quan
  • Trung Nguyên Địa Quan
  • Hạ Nguyên Thủy Quan

Ba vị phúc thần này duy trì, bảo vệ và phát triển sự sống ở ba môi trường: thiên quan – môi trường không gian, địa quan – môi trường đất, thủy quan – môi trường nước. Tuy nhiên, sau khi chết, cơ thể vật chất chỉ còn y cứ và hiện diện trong hai môi trường: thủy quan và địa quan. Trong môi trường không gian, cơ thể vật chất không thể nương tựa và tồn tại được. Dựa vào định lý lực Hấp dẫn, sau khi cái chết xảy ra, phần cơ thể vật chất sẽ được quy tụ về hai môi trường còn lại là đất – trên cạn và thủy – dưới nước. Phan Sơn và phan Thủy chính là việc cụ thể hóa cho khái niệm về hai nơi nương tựa cuối cùng của thân vật chất. Điều này, mang ý nghĩa tổng quát, khi thượng phan Sơn và phan Thủy đó chính là lời mời gọi tất cả pháp giới chúng sanh cùng nhau tham dự Pháp đàn sắp được tiến hành.

Ý NGHĨA VIỆC THƯỢNG PHAN SƠN THỦY

Về hình thức, phan Sơn – Thủy hay nói chuẩn xác hơn là phan Sơn và phan Thủy có dạng là một khúc vải trắng, bề ngang chừng độ hai mươi đến ba mươi centimet. Trên được viết bằng hai dạng ký tự chữ viết. Một là màu đỏ viết các đạo phù được sử dụng trong Phật giáo. Các đạo phù này thật chất là các bài chú của Phật giáo hoặc các chủng tự của chư vị Như Lai. Hai là màu đen được viết bằng chữ Hán với nội dung thừa Tam Bảo lực tổ chức trai đàn nay triệu thỉnh âm linh cô hồn nương vào phan Sơn – Thủy đến nơi tổ chức thính Pháp nghe kinh, nhận vị Cam Lồ, cầu mong giải thoát.

Khi thượng phan, chư Tôn đức cử hành khoa nghi Pháp sự với nội dung thỉnh Tam Bảo chứng minh, phổ cáo (thông báo) với chư vị thiện thần, triệu thỉnh âm linh nương vào tràng phan. Phan sẽ được treo lên một cành tre hoặc trúc dài. Đối với phan Sơn, theo truyền thống, sẽ được thượng ở những khu vực gò cao, đồi núi, nghĩa địa,… Ngược lại, đối với phan Thủy, thường được thượng ở những khu ao hồ, sông, suối, kênh, rạch… Sau khi thượng phan, đối với phan Sơn, phần đuôi phan sẽ được để bay tự do. Riêng với phan Thủy, phần đuôi phan sẽ được nhúng vào nước với ý nghĩa tiếp triệu hương linh thọ bất thiện nghiệp trầm thủy mạng vong – chết đuối.

Thượng phan Sơn – Thủy

Hiện tại, do điều kiện khách quan nhiều khó khăn, việc thượng phan Sơn – Thủy cũng có nhiều tiết giảm. Phan sơn thường được thượng ở tam quan hoặc khu vực ngoại viên chùa. Phan thủy cũng được thượng kế bên, tuy nhiên, vì ý nghĩa tượng trưng của phan Thủy, chư tôn đức thường để phần đuôi phan được nhúng vào một xô nước sạch đặt phía dưới.

Sau khi thượng phan ba ngày, phan Sơn – Thủy sẽ được cung nghinh về nơi tổ chức trai đàn. Về mặt tâm linh, dải lụa trắng bây giờ không chỉ là tấm vải đơn thuần nữa mà đó chính là sự đại diện cho sự hiện hữu của âm linh, cô hồn đang nương tựa vào để tham dự trai đàn. Do vậy, việc cung nghinh này thường được tổ chức trang trọng với sự chú nguyện của chư Tăng và sự tham gia của trai chủ tổ chức.

ĐÔI LỜI TỔNG KẾT

Như vậy, việc Thượng phan Sơn – Thủy, về mặt hình thức là một tấm thiệp mời vạn loại âm linh cô hồn tham dự trai đàn Pháp Hội Thù Ân chuẩn bị được kiến lập trong sự nhất tâm cầu nguyện của toàn thể Lam viên trên khắp Thế Giới hướng vọng. Về mặt nội hàm, nó phản ánh một khía cạnh của nhân sinh quan và vũ trụ quan theo quan điểm Phật giáo. Cố nhiên, quan điểm này không phải hoàn toàn của đạo Phật. Đây là sự kết tinh của thời kỳ Tam giáo đồng nguyên. Tuy nhiên, sự kết tinh này phản ánh việc vận dụng khéo léo phương tiện và Quốc độ tất đàn để tùy thuận hóa độ chúng sanh đi về nẻo giác.

CHÚC TUỆ

[1] Cũng còn gọi là Chiêu phan Sơn – Thủy. Thượng phan: kéo phan lên cao thông báo chư âm linh cô hồn. Chiêu phan: rước mời chư âm linh cô hồn nương nơi tràng phan tham gia Pháp hội.

Bài khác nên xem

Tin khẩn: Thông Bạch của Hòa Thượng Thượng Thủ v/v cứu trợ Nepal

phuocthanh

Thư kêu gọi

Linh Nguyên

Đạo Phật và chữ Hiếu

datthinh