Theo truyền thống tổ tiên, đa số người Việt thường tìm đến các danh lam cổ tự để cầu nguyện nhân dịp đầu xuân. Chúng tôi xin giới thiệu 5 cảnh chùa nổi tiếng có duyên lưu lại kỷ niệm của người xưa trên đồ gốm sứ ký kiểu.
1.CHÙA THIÊN MỤ
Ngôi chùa cổ nổi tiếng nhất của đất thần kinh Phú Xuân, xứng đáng làm biểu tượng cho văn hóa, lịch sử xứ Huế, tồn tại đến nay đã gần 500 năm. Minh Vương Nguyễn Phước Chu (1691 – 1725), pháp danh Hưng Long, hiệu Thiên Túng đạo nhân, một buổi sớm mùa Xuân đi viếng cảnh chùa đã cảm tác bài thơ:
Thiên Mụ hiểu chung
Ký bạch đông phương túy tích trùng
Thự quynh tiệm dữ bách hoa nùng
Tà khan vân ảnh giang can nguyệt
Bất thính triều thanh sơn tự chung
Độc ngã nhàn tình y phiếu miễu
Kỷ nhân trần mộng đắc thung dung
Du du vận chư thiên lý
Phạn ngữ dao ưng đáp hiểu chung.
Dịch thơ:
Tiếng chuông sớm chùa Thiên Mụ
Biêng biếc phương trời buổi rạng đông
Trăm hoa ửng nắng sắc hương hồng
Chẳng nghe sóng dậy, chuông chùa điểm
Ghé mắt mây chìm, nguyệt bến sông
Riêng tớ tình suông về thăm thẳm
Mấy ai cảnh mộng tới thong dong
Mang mang dư vận từng không tỏa
Kinh Phạn hồi chuông sớm quện lòng.
2. CHÙA THÁNH DUYÊN
Tọa lạc trên núi Thúy Vân, gần cửa biển Tư Hiền cách thành phố Huế khoảng 40km về phía Nam. Chùa do vua Minh Mạng (1820 – 1840) vẽ kiểu xây dựng, khánh thành vào mùa Xuân năm Đinh Dậu (1837).
Vua Thiệu Trị nhân một lần đến chùa chiêm bái, có cảm đề bài thơ:
Vân Sơn thắng tích
Tích thúy toàn ngoan bất kế xuân
Cầu long ẩn phục liệt lân tuần
Tuệ phong chung độ u lâm hưởng
Không vũ hương la pháp hải tân
Thụ luyến từ đàm phú bích lạc
Kính xuyên tăng kịch tạp hồng trần
Thánh Duyên phổ tế hàm quy thiện
Phật tích tăng huy tự hữu nhân.
Dịch thơ:
Thắng cảnh núi Thuý Vân
Vòi vọi non xanh nước mấy xuân
Rồng thiêng nương náu chốn hang thần
Gió Thiền chuông điểm rừng sâu dội
Cõi Diệu hương đưa biển pháp nhuần.
Cây vướng mây lành lên cảnh Bụt
Đường xuyên guốc sãi lấm hồng trần
Duyên vua rưới khắp đời quy thiện
Dấu Phật huy hoàng hẳn có nhân.
3. THIỀN VIỆN QUY KÍNH
Rời chùa Thánh Duyên, chúng ta đi theo đường làng tìm lên Linh Thái Sơn. Ngọn núi có hình dáng giống rùa thần khổng lồ đứng trấn giữ cửa biển Tư Hiền. Ở đây thời chúa Nguyễn có lập chùa Vinh Hòa, thiền viện Quy Kính. Lộc Khê hầu Đào Duy Từ ngoạn cảnh có lưu bài thơ Nôm.
Từ Dung thắng cảnh
Một bầu riêng rẽ thú yên hà
Nghi ngút hương bay cửa Đại La
Ngày vắng đỉnh đang chuông Bát Nhã
Đêm khuya dắn dỏi kệ Di Đà
Nhặt khoan đờn suốn ban mưa tạnh
Eo óc cầm ve thuở ác tà
Mựa rằng đạo xa hòa nhọc kiếm
Bồ đề kết ảu ở lòng ta.
Tiếc thay, ngày nay chùa viện đã tiêu tàn, chỉ còn gạch đá đổ nát trơ gan cùng tuế nguyệt. Đứng nhìn ra cửa biển, nhớ đến công chúa Huyền Trân và vua Lê Thánh Tông… đã từng neo thuyền nơi đây mà suy nghiệm làn sóng phế hưng vạn thuở.
4. CHÙA TAM THAI
Rời cố đô Huế, vượt qua đèo Hải Vân, chúng ta đến viếng Tổ đình Tam Thai trên hòn Thủy Sơn, một danh thắng đứng đầu của xứ Quảng Nam.
Mùa Xuân năm Kỷ Hợi (1719) Thiên Túng đạo nhân Nguyễn Phước Chu đến viếng chùa đã cảm tác bài thơ:
Tam Thai thính triều
Kỳ tú Tam Thai tủng bích phong
Trung hư ngoại hữu bạch vân phong
Tự lai Việt hải văn xuân lãng
Như tại Bà Dương thính thạch chung,
Bất đoạn phong thanh bôn bạch mã
Hoàn nghi vũ sắc khởi thương long
Dục tầm thanh mộng hà tằng khán
Hưởng triệt nham tiền kỷ thụ tùng.
Dịch thơ:
Ở Tam Thai nghe sóng vỗ
Tam Thai chất ngất đỉnh non xanh
Động vắng mênh mông mây phủ quanh
Dạt dào sóng xuân trào Việt hải
Ngân vang chuông đá vọng Dương thành,
Gió reo ngựa trắng liên hồi trẩy
Mưa cuốn rồng xanh thấp thoáng đoanh
Mộng đẹp mong tìm sao chửa thấy
Rì rào vách núi cụm tùng xinh.
5. CHÙA PHI LAI
Ở miền Bắc nước ta có chùa Phi Lai tại huyện Ý Yên, Nam Định. Ở miền Nam, vào thời Nguyễn có lập chùa Phi Lai ở Châu Đốc. Nếu có dịp viễn du Trung Quốc, chúng ta cũng sẽ gặp chùa Phi Lai ở tỉnh Triết Giang. Chùa tọa lạc trên núi Linh Thứu (còn gọi là Phi Lai Phong). Ngày xưa các xứ thần Việt Nam thường được đưa đến viếng cảnh chùa này.