Anh Trần Quang Hải Pháp danh Nguyên Ngộ là con trai của cụ ông Trần Xuân Triêm và cụ bà Trần Thị Hoa. Anh chào đời vào ngày 02 tháng 01 năm 1921 nhằm ngày 24 tháng 11 năm Canh Thân. Chánh quán thôn Cát Tường xã Mỹ Thọ Huyện Phù Mỹ Tỉnh Bình Định. Vùng đất xuất sinh vị anh hùng tuấn kiệt trong lịch sử đất Việt Nguyễn Huệ Quang Trung.
Thuở thiếu thời anh theo học trường Tây và sinh hoạt nhiều năm trong Liên Đoàn Hướng Đạo Đông Dương, Đạo Bình Định. Năm 1938 anh tốt nghiệp bằng Rừng tại trại trường Bạch Mã. Trại Trưởng là anh Hoàng Đạo Thúy. Sau Cách Mạng tháng tám 1945, Anh theo học Trường Trung Học Bình Dân (Khu 5 Quảng ngãi) Tức trường Lục Quân Trung Học nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa.
Ở nước ta, hàng thanh niên ra đời vào thập niên 20 Thế Kỷ 20, còn gọi là thời Đệ nhị Thế Chiến (1939-1945) chỉ có hai con đường cần phải lựa chọn một để đăng trình đó là:
– Theo thực dân Pháp làm thầy Thông, thầy Phán “Tối rượu Sâm Banh sáng sửa bò”
– Theo Việt Nam Độc Lập Đồng Minh Hội gọi tắc là Việt Minh chống lại quân xâm Lược thực dân Pháp đem lại Độc Lập cho dân tôc, Dân quyền được tự do, dân sanh được hạnh phúc.
Anh cũng như đa số thanh niên yêu nước khác chọn Việt Minh với con đường Cứu nguy dân tộc và dốc lòng dấn thân.
Không may trong chiến Trận Bồ Keo Đại Lãnh, anh bị thương và bị địch bắt và giam tại nhà lao Buôn Mê Thuộc. Một bạn tù nguyên là Tỳ Kheo Thích Trừng San, có trình độ nội điển cao và công phu hàm dưỡng tốt đã giải thích cho anh về quan điểm nhân sinh cũng như vũ trụ mà thanh niên cần dấn thân lên đường mưu cầu hạnh phúc cho mình, cho người, cho cộng đồng, cho dân tộc.
Thấy anh có trình độ Pháp văn có thể giúp cho chúng làm thông ngôn thông dịch. Chúng luôn luôn chiu dụ, Nhưng anh nhất quyết không tham gia. Năm 1951 Anh nằm trong danh sách trao trả tù binh với Việt Minh tại Quảng Trị. nhưng chiến trường KonTum bùng nổ, cuộc trao đổi không thành. Anh bị đưa về trại giam Buôn Mê Thuộc như củ. Cuối năm 1951 anh được trả tự do.
Sự tín kính Tỳ Kheo Trừng San, và ý thức nhân bản của giáo lý nhà Phật thúc đẩy bước chân anh năng lui tới chốn Già Lam Lang nhã. Tại một trong những nơi nầy anh gặp Thượng Tọa Thiện Minh. Người đã lý giải một cách thuyết phục cho anh biết: Muốn đưa Cách Mạng đến thành công, Cần phải nâng cao dân trí, cần phải cải thiện dân sinh, cần ngăn chận tuổi thơ sa đọa, cần phải giữ gìn kho tàng luân lý đạo đức dân tộc mang nặng tinh thần Phật Giáo. Anh đã đứng ra thành lập GĐPT Hoàng Mai đầu tiên tại Daklak vào năm 1953 và liên tục phát triển đến hàng trăm đơn vị. Đưa tổng số HT và Đoàn sinh lên trên con số một vạn người. Và con số tín đồ Phật Giáo Daklak được tuyển trạch từ đây lên trên mười vạn là một thành tích đáng trân trọng biết bao!
Anh lập Gia đình cùng chị Lâm Thị Huệ và chọn nghề giáo viên hợp Chánh Mạng để nuôi thân. Anh thể hiện tinh thần Tuân Kỷ Luật, chịu Huấn Luyện từ thấp lên cao.
– Năm 1956 anh tham gia trại Huấn Luyện Thiện Mỹ (A Dục) tại Phan Thiết khi đã được xếp vào hàng HT cấp tập nhiều năm trước đó.
– Trại Huấn Luyện Huynh Trưởng Cấp II Huyền Trang 1968 và được xếp vào hàng HT cấp Tín vào dịp thành đạo cuối năm.
– Trại Vạn Hạnh I năm 1973 và được xếp cấp Tấn vào mùa Thành đạo năm nầy.
– Năm 1999, với công hạnh và sự cống hiến của Anh trong suốt thời gian qua để giữ vững con thuyền Lam của Gia Đình Phật Tử Tỉnh Daklak trong hoàn cảnh nhiều chướng duyên như hiện nay. Hội đồng Huynh trưởng cấp Dũng đã đề nghị tấn phong anh vào hàng Huynh trưởng cấp Dũng Gia Đình Phật Tử Việt Nam và đã được Ủy Ban Quản trị Huynh trưởng Trung Ương cùng Hội đồng xếp cấp đồng thuận, theo quyết định số 2003/HDTU/NV/QD ngày 26.02.2000
Dù trải qua những biến động chính trị với các chế độ khác nhau, nhưng với hành trang là Tam Pháp Ấn (Chư Hành Vô Thường, chư Pháp Vô Ngã, Niết Bàn Tịch diệt) anh Nguyên Ngộ Trần Quang Hải vẫn an nhiên tự tại và luôn là biểu tượng kết nối của các Thế Hệ Lam Viên trên vùng đất tây nguyên đất đỏ Banzan nầy, từng bước tiến lên và được coi là một trong tám tỉnh mạnh trên toàn quốc.
Rất tiếc bước vào tuổi thượng thọ bát tuần bộ nhớ của anh bắt đầu suy giảm khi thế sự đang cần một bộ óc sáng suốt, lãnh đạo nhạy bén. Đây cũng là một trong những nguyên nhân phân hóa tổ chức áo lam tại tỉnh nhà
Anh chị có tất cả chín người con là: Hồng Phương – Quang Phương – Di Phương – Lan Phương – Tú Phương, Tiền Phương – Lưu Phương – Quý Phương và Nghĩa Phương.
Năm 2008. Thấy sức khỏe ngày một giảm sút. Không biết cơn vô thường ụp đến lúc nào anh cho gọi vợ con đầy đủ, viết chúc thư để lại. Ủy thác cho anh HT Cấp Dũng NGUYÊN TÍN Nguyễn Châu. Trưởng Ban Hướng Dẫn Gia Đình Phật Tử Thế Giới, Trưởng Ban Hướng Dẫn GĐPT/Việt Nam đứng đầu Ban Tang Lễ cho anh theo đúng nghi thức của Tổ chức, của đạo Phật trong truyền thống của dân tộc. Nay sau một tháng trở bịnh. Sức khỏe anh ngày một yếu dần và đã ra đi vào lúc 2 giờ 15 phút ngày 30 tháng 10 năm 2009. trụ thế 89 tuổi.
Cao nguyên Daklak, Anh mất đi coi như cội tùng số 1 sụp đỗ. Lam Viên dù đứng dưới bất kỳ góc độ nào cũng lấy làm mất mát kính thương. Bởi anh là biểu tượng kết nối Trong tổ chức áo Lam trên tinh thần Lục Hòa Cộng trụ. Từ đó ai ai cũng phãi tự quán nghiệm thân nhìn lại. Bàn tay yêu thương sẽ mở rộng. Tâm hồn bao dung độ lượng sẽ vươn cao đủ sức kết chặc tình Lam thành một khối. Có thế mới xứng đáng là đàn em của anh trong giây phút tiển biệt đầy ý nghĩa nầy.
– Nam Mô Quán Tự Tại Bồ Tát.
– Nam Mô Siêu Lạc Độ Bồ Tát.
– Nam Mô Tiếp Dẫn Đạo Sư A Di Đà Phật tác đại chứng minh.
Nội Vụ BHD/GĐPTVN