Cây cải xoong (cải xoong) còn gọi là xà lách xoong, tây dương thái, tên khoa học Rorippa nastuticum – aquaticum (L.) Hayek ex Mansf… Cải xoong có nguồn gốc ở châu Âu, được nhập trồng ở nhiều nơi để làm rau ăn và làm thuốc. Ở Việt Nam, cải xoong được nhập trồng vào khoảng cuối thế kỷ 19. Người ta thường trồng ở những nơi có đủ nước, cây phát triển tốt trên đất ẩm, giàu dinh dưỡng.
Cải xoong được dùng để ăn sống, trộn dầu giấm, nấu canh hoặc xào ăn.
Trong 100 g cải xoong, có chứa các chất sau: nước 65,5 g; protid 1,5 g; glucid 1,0 g; cellulose 1,4 g; khoáng toàn phần 0,6 g. Các muối khoáng: Ca 48,3 mg; P 19,6 mg; Fe 1,1 mg; ngoài ra còn có mangan, arsenic, đồng, kẽm, iod. Các vitamin A, B, PP, bêta-caroten, và hàm lượng vitamin C khá cao (40 mg).
Theo đông y, cải xoong có vị đắng, mùi thơm, tính mát, tác dụng làm mát phổi, mát huyết, giảm đau, giải nhiệt, bồi bổ tạng phủ. Thường dùng chữa cơ thể suy nhược, ăn uống không ngon miệng, thiếu máu, sỏi thận, viêm đường tiết niệu, thấp khớp, ho, cảm cúm, rất tốt cho người bị đái tháo đường, bệnh lao phổi, ung thư, viêm gan và một số bệnh ngoài da như eczema, mụn nhọt, ghẻ lở loét, hắc lào.
Ngày dùng 30 – 50 g tươi, ăn như xà lách hoặc rửa sạch, nghiền nát, lọc lấy nước cốt để uống, để làm thuốc xoa ngoài da, cũng có thể hãm với nước sôi để uống. Những người bị ho do hút nhiều thuốc lá nên ăn cải xoong thường xuyên để giúp giải bớt độc tố của nicotin. Nước cốt cải xoong dùng súc miệng sẽ giúp làm chắc răng và làm giảm hôi miệng.
Trường hợp ăn cải xoong tươi mà có cảm giác đau tức ở vùng bàng quang và niệu đạo thì nên nấu chín (nấu canh hoặc xào với các loại thực phẩm khác) để ăn.
Sau đây là một số bài thuốc dùng cải xoong:
– Chữa viêm đường tiết niệu, tiểu khó, phù thũng: cải xoong 150 g, cá chép 1 con 150 – 200 g. Cải xoong rửa sạch, để ráo. Cá chép làm sạch, nấu chín, lấy thịt, bỏ xương. Nấu thịt vừa sôi lại thì cho cải xoong vào, nêm gia vị vừa ăn, bắc xuống. Dùng nóng trong bữa cơm sáng hoặc cơm trưa.
– Chữa viêm phế quản cấp tính: cải xoong tươi 150 – 200 g, lá tía tô tươi 50 g, gừng tươi 10 g. Tất cả rửa sạch, nấu với 750 ml nước, sắc còn 250 ml, chia 2 – 3 lần để uống nóng. Mỗi lần uống cách nhau 3 giờ.
– Bổ trợ cho việc chữa trị đái tháo đường: dùng cải xoong, cải bắp, rau cần tây, rau ngò tây (mùi tây), lá tía tô, cà rốt, củ cải trắng, mỗi thứ 15 – 20 g. Tất cả rửa thật sạch, ép lấy nước, uống trước bữa ăn trưa từ 1 – 2 giờ.
Lưu ý: phụ nữ có thai không nên ăn cải xoong. Người cao tuổi cũng không nên ăn cải xoong vào buổi tối, vì phải thức dậy đi tiểu làm mất giấc ngủ.
ĐINH CÔNG BẢY